کد مطلب:71336 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:537
[صفحه 690] (فانظر ایها السائل! فما دلك علیه القرآن من صفته فائتم به و استضی ء بنور هدایته،) پس نظر كن ای سائل! پس آنچه دلالت كند تو را بر آن قرآن از صفت او، پس اقتدا كن به آن و طلب روشنی كن به نور هدایت او. (و ما كلفك الشیطان علمه مما لیس فی الكتاب فرضه، و لا فی سنه النبی- صلی الله علیه و آله- و ائمه الهدی اثره، فكل علمه علی الله سبحانه،) و آنچه تكلیف كرده باشد تو را شیطان علم آن را از آنچه نیست در كتاب فرض او، و نه در سنت نبی- صلی الله علیه و آله- و ائمه هدایت اثر او، پس بگذار علم آن را به خدای تعالی. (فان ذلك منتهی حق الله علیك.) پس بدرستی كه آن نهایت حق خدای است بر تو. (و اعلم ان الراسخین فی العلم- الراسخ فی العلم: الثابتین المتاصلین فیه- هم الذین اغناهم عن اقتحام السدد المضروبه دون الغیوب- الاقتحام: الدخول فی الشی ء مع التشدد و التعسف و السده كالفناء حول البیت- الاقرار- فاعل اغناهم- بجمله ما جهلوا تفسیره من الغیب المحجوب،) یعنی و بدان كه راسخان در علم ایشان آنانند كه مستغنی گردانیده ایشان ر از دخول به عنف در سدهای زده شده از ورای غیبها، اقرار كردن ایشان به جمیع آنچه نمی دانند تفسیر آن را از غیب در پرده حجاب به محض ایمان. یعنی راسخ در علم، رسوخ او اقرار و تصدیق است بما ورد عن الله تعالی جمله واحده من غیر التعرف عن تفاصیله. (فمدح الله اعترافهم بالعجز عن تناول ما لم یحیطوا به علما،) پس مدح فرمود خدای تعالی اعتراف ایشان را به عجز از فرا گرفتن آنچه احاطه نكرده به حقیقت علم آن. (و سمی تركهم التعمق فیها لم یكلفهم البحث عن كنهه رسوخا،) و نام نهاد خدای تعالی ترك كردن ایشان تعمق در آنچه تكلیف نكرده است ایشان را بحث از كنه آن رسوخ. كما قال تعالی: (و الراسخون فی العلم یقولون آمنا به). قال ابن عباس و مجاهد و السدی لقولهم: آمنا به،: (سماهم الله تعالی راسخین فی العلم، فرسخوهم فی العلم. قولهم: آمنا به ای بالمتشابه.) فی كتاب معالم التنزیل فی تفسیر قوله تعالی: (و ما یعلم تاویله الا الله و الراسخون فی العلم)، قال: (اختلف العلماء فی نظم هذه الایه: فقال قوم: الواو فی قوله: (و الراسخون) و او العطف. یعنی ان تاویل المتشابه یعلمه الله و یعلمه الراسخون فی العلم، و هم مع علمهم یقولون (آمنا به) و هذا قول المجاهد و الربیع. و علی هذا یكون قوله: (یقولون) حالا، معناه: و الراسخون فی العلم قائلین آمنا به، و روی عن ابن عباس- رضی الله عنهما- انه كان یقول فی هذه الایه: انا من الراسخین فی العلم، و قال مجاهد: انا ممن یعلم. و ذهب الاكثرون الی ان الواو فی قوله: (و الراسخون) و او الاستیناف و تم الكلام عند قوله: (و ما یعلم تاویله الا الله)، و هو قال طاوس ابن عباس. و قال ایضا انتهی علم الراسخین فی العلم بتاویل القرآن الی ان قالوا: (آمنا به كل من عند ربنا) ای المحكم و المتشابه، و هذا القول اقیس فی العربیه و اشبه بظاهر الایه. (و لا تقدر عظمه الله سبحانه علی قدر عقلك فتكون من الهالكین.) و تقدیر مكن عظمت خدای تعالی بر قدر عقل خویش، پس باشی از هلاك شوندگان. (فان ابت نفسك ان ان تقبل ذلك ذون ان تعلم كما علموا فلیكن طلبك بتفهم و تعلم،) پس اگر ابا كند نفس تو كه قبول كنی آن را بی آنكه بدانی همچنان چه دانسته اند ایشان، پس باید كه باشد طلب تو آن را به تفهم و تعلم. قال الواسطی: (الراسخون فی العلم هم الذین رسخوا بازواجهم فی غیب الغیب و سر السر، فعرفهم ما عرفهم، و اراد منهم من مقتضی الایات ما لم یرد من غیرهم، و خاضوا بحر العلم بالفهم لطلب الزیادات، فانكشف لهم من مذخور الخزائن و المخزون تحت كل حرف و آیه من الفهم و عجائب الخطاب، فاستخرجوا الدرر و الجواهر و نطقوا بالحكم. ) و فی العرائس: (یقولون آمنا به، ایمان مشاهده و حقیقه علم و عرفان كاشفه، و الراسخون هم الذین كشف لهم اسرار العلوم اللدنیه، و عجائب معلوما الاخره الخارجه من الابصار الظاهره.) فی تفسیر بحر الحقائق: (ان الله تعالی اقسم الكتاب علی قسمین: قسم منه آیات محكمات، و هم ام الكتاب، ظاهر واضح تنزیله فیه من مشرب العوام و الخواص، و قسم متشابهات، غامض مشكل تاویله فیه مشرب الخواص و خواص الخواص لاختفاء الاسرار عن الاغیار و الابتلاء. (فاما الذین فی قلوبهم زیغ (البسته قلوبهم عطاء الریب، و حرموا من انوار الغیب، و هم اهل الاهواء و البدع) فیتبعون ما تشابه منه ابتغاء الفتنه و ابتغاء تاویله) لیضلوا بافهواههم، و ابتغاء تاویله لیضل الناس بارائهم، (و الفتنه اكبر من القتل). و اما الذین ایدوا بانوار الفضل و جردوا عن اطمار الجهل، هم الراسخون فی العلم، فیلقون السمع بحضور القلب فیما یسنح لقومهم من الوائح التعریفات بلوامع انوار الحق مما لا یعلم تاویله الا الله، و بتعریفه (و الراسخون فی العلم یقولون آمنا به) بما شاهدوا من انوار الحق فی تحقیق التاویل (كل من عند ربنا)، التعریف للتحقیق و النفهم للتاویل، (و ما یذكر الا اولواالالباب). ففی التذكر اش اره الی ان العلوم التی تحصل للراسخین فی العلم من تاویل القرآن و غیره انما هی من تعلیم الله تعالی لهم فی عهد المیثاق، اذ تجلی بصفه الربوبیه للذرات، و اشهدهم علی انفسهم بشواهد الربوبیه، و (اولوا الالباب) هم الذین اخرجوا فی متابعه النبی- صلی الله علیه و آله و سلم- من ظلمات قسور وجودهم النفسانی الی نور الباب العلوم اللدنیه التی تعلموا من لدن حكیم خبیر بلا واسطه.) تمت!
صفحه 690.